Search This Blog

Friday, February 22, 2013

ექვთიმეს მოღვაწეობა საქართველოში


1887 wlidan eqvTime TayaiSvili damkvidrda TbilisSi rogorc damwyebi pedagogi  . gurul-quTaTuri warmommavlobis qarTveli inteligenti manamde sul erTxel iyo namyofi.  pedagogiur saqmianobas didi pasuxismgeblobiTa da siyvaruliT ekideboda,  daxelovnebisTvis eswreboda Tbilisis saxelmwifo gimnaziebSi momuSave TvalsaCino klasicistTa gakveTilebs.saaTebis naklebobis gamo kerZo moswavleebic yavda da didi mondomebiT muSaobda maTTan.axalgazrda maswavlebels male moupovebia didi avtoriteti da skolis gamge aleqsi WiWinaZe mas xSirad Tavis moadgiled tovebda saswavlebelSi.aswavlida laTinur  enas,geografias,berZnul enas da istorias.1894 wlidan eqvTime am saswavleblis xelmZRvali gaxda,Tumca unda aRiniSnos rom Tavidan ar Tanxmdeboda am Tanamdebobaze muSaobas da mxolod,mas Semdeg daTanxmda rac komitetma mxari dauWira eqvTimes reformatorul winadadebebs.
     eqvTimem saswavlebelSi saukeTeso maswavleblebi moiwvia,swavlis gaumjobesebam moswavleebi moizida da male es saswavlebeli saukeTeso gimnaziad aqcia.aq axalgazrdoba patriotuli da erovnuli faseulobebiT sazrdoobda.aRsazrdelebs uyvardaT eqvTime,miuxedavad misi simkacrisa,is yvelaze samarTlian da ganaTlebul pedagogad miaCndaT.
     aTi wlis manzilze eqvTime dauRalavad ibrZoda saswavleblis aRorZinebisaTvis da misive sityvebiT rom vTqvaT,uxdeboda `Seuwyveteli brzola kavkasiis samoswavlo olqis samzrunvelosTan,romlis TvalSi qarTuli gimnazia qarTuli nacionalizmisa da antirusuli miomarTulebis bude iyo”.
     1904 wels eqvTimem uari Tqva saswavleblis xelmZRvanelobaze,rogorc Cans amas ramdenime mizezi hqonda, `Tumca mas pedagogiuri saqmianoba ar Seuwyvetia da 1904 wlidan universitetis daarsebamde eqvTime sxvadasxva saxelmwifo gimnaziaSi muSaobda istoriisa da laTinuris maswavleblad”.
     Mmeoce saukunis dasawyisi umZimesi periodi iyo saqarTvelos istoriaSi.saWiro iyo brZola eris sulieri gadarCenisaTvis,aseT umZimes Jams ilia WavWavaZe,akaki wereTeli,dimitri yifiani,niko nikolaZe,iakob gogebaSvili,vaJa-fSavela,sergei mesxi da sxv.eris sulieri gadarCenis sadarajoze aqtiurobdnen. maTTan erTad Zlieri moqmedi mamuliSvili iyo eqvTime TayaiSvili.
     jer kidev gimnaziaSi muSaobis dawyebisTanave igi Seiyvanes wera-kiTxvis gamavrcelebeli  sazogadoebis wevrad da maSinve,arCevis dRidanve eqvTime TayaiSvili Seiqmna yvelaze cxoveli da dausvenari muSaki “sazogadoebis”fondSi Semosuli xelnawerebisa,arqivebisa.
     Ggzadagza eqvTimes narkvevebi ibeWdeboda gazeT `iveriaSi”.1888 wels Seiswavla da gamoikvlia `parxlis saxareba”,amas mohyva Satberduli `moqcevai qarTlisai” axleburi wakiTxva,rkveva da daTarireba.am narkvevebis ganxilvas ilia CavCavaZec daswrebia da didi mowoneba gamouTqvams axalgazrda mkvlevaris mimarT.
     1890 wels eqvTime TayaiSvilma erTad mouyara Tavi da gamoaqveyna `sami istoriuli qronika”,sadac warmodgenilia `moqcevai qarTlisai”, `sumbaTis qronika” da “mesxuri matiane”.
    1891 wels iqvTime TayaiSvilma isev aalaparaka qarTuli inteleqtualuri sazogadoeba axali gamocemiT-`axali varianti wminda ninos cxovrebisa anu meore nawili qarTlis moqcevisa”.paralelurad igi arqeologiur Ziebebs awarmoebda.1889 wels bagineTSi wamoiwyo arqeologiuri gaTxrebi,ilia WavWavaZis xelSewyobiT ori kviris Ziebam sagrZnobi Sedegic moitana,magram usaxsrobis gamo muSamoba veRar gaagZela.
    1892 wels eqvTime TayaiSvili ilia WavWavaZes gverdSi edga nikoloz baraTaSvilis gadmosvenebisas,ganjidan TbilisSi.male eqvTimes TavgamodebiT misi redaqtorobiT `wera-kiTxivs gamavrcelebelma sazogadoebam” gamosca nikoloz baraTaSvilis TxzulebaTa pirveli sruli krebuli.
     Yyoveli sazafxulo ardadegebis dros eqvTmime TayaiSvili awarmoebda arqeologiur gaTxrebs saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi, igi Seiqna mesafuZvle saerTod Semdgomi  drois didi arqeologiuri mikvlevebisa qarTul miwaze. pedagogiuri da arqeologiuri moRvaweobis paralelurad igi ar wyvetda samecniero-sagamomcemlo saqmianobas.1895 wels gamoaqveyna `sibrZne balavarisa”.mravali saredaqcio variantiT da mecnieruli komentarebiT. imave wels gamosca meTvramete saukunis xelnaweli `kaTalikos-baqariani mRvdlis iese tlaSaZisa,moTxroba leqsad”,rusul da qarTul Jurnal-gazeTebSi ganagZobda calke xelnawerebisa dasigel-gurjebis gamoqveynebas.awyobda literaturul saRamoebs,sadac iyo leqsebisa da prozis kiTxva.paeqroba,violinoze dakvra,simRera da cekva.
     1896 wels eqvTime axlda ilia WavWavaZes gelaTSi,gabriel episkoposis dakrZalvaze,iliasTan iRvwoda igi wera-kiTxvis gamavrcelebel sazogadoebaSi da TavadaznaurTa bankis sakrebuloSi,yvelgan sadac ki  erisTvis sasikeTo da saWirboroto saqme unda gadawyvetiliyo.
     1899 wels gamovida pirveli tomiEeqvTime TayaiSvilis didmniSvnelovani samecniero seriisa `saqarTvelos siZveleni”,sadac Tavmoyrilia 431 sxvadasxva dasaxelebisa daSinaarsis sabuTi,aqti,nusxa,sigeli,gujari.
     1900 wels eqvTime TayaiSvili,ilia WavWavaZesTan,niko cxvedaZesTan,iakob gogebaSvilTan da svimon kldiaSvilTan erTad monawileobda momavali qarTuli sauniversiteto Senobis saZirkvlis dalocvis ceremonialSi.
     1902 welsrusul enaze gamoica brwyinvale naSromi -`aRweriloba qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis xelnawerebisa”.am naSroms umaRlesi Sefaseba misca niko marma da ivane javaxisvilma.
     Ffasdaudebelia GRvawli eqvTimesi `qarTlis cxovrebis” mravalmxrivi Seswavlisa saqmeSi.aseve literaturul ZeglTa –`Timsarianis”, `ioseb-zilixanianis”, `qilila da damanas” gamoqveynebiT.
     1907 wels eqvTime TayaiSvilma daaarsa `saqarTvelos saistorio da saeTnografio sazogadoeba”,misi damfuZnebeli kreba Catarda 20 seqtembers.es sazogadoeba miznad isaxavda Seegrovebina,Seeswavla da Seenaxa qarTuli kulturis siZveleni -istoriuli,arqeologiuri,eTnografiuli,werilobiTi xasiaTisa.
    eqvTime werda `saqarTvelo daviare da davinaxe,Tu ra uzarmazari masalaa ganwiruli, ganwiruli daviwyebisa da xSirad daRupvisaTvisac.pirdapir amitana fanatikurma miswrafebam,rac SeiZleba meti momeswro,miT umetes,rom Cems TanamedroveTagan  aRaravin misdevda am saqmes”.
    1902 wels eqvTimem moiara samxreTi saqarTvelo da aRwera iq arsebuli istoriuli Zeglebi,1907 wels ufro momzadebuli da safuZvilani eqspedicia eqvTimem moawyo inJiner anatoli kalzinis,frangi maswavleblisa da fotografis eduard liozenis TanxlebiT,moiares kola,olTisi,aRwera banas didebuli taZari,  taoskari,dadaSeni,jijori,mravali Zegli da naZeglari da namusrevi.
    1910 wels eqvTimem moawyo samecniero da sakvlevaZiebo eqspedicia leCxumsa da svaneTSi.es iyo pirveli aRwera leCxumisa da svaneTis istoriuli Zeglebisa.
    1913 wels `Zveli saqarTvelos” meore tomi gamovida.rusul enaze gamoica- `arqeologiuri eqskursiebi Ziebani da SeniSvnebi”.
 1914 wels mesame tomic gamoica.
    1917 wels eqvTimem mesamed moawyo arqeologiuri eqspedicia samxreT saqarTveloSi.yarsisa da olTisis gavliT,TorTumis xeobaSi gavida Seswavlili da aRwerili iqna qarTuli kulturis ubrwyinvalesi Zeglebi – xaxuli,oSki,iSxani.
     1918 wels didi movlena saqarTvelos istoriaSi- universitetis gaxsna.eqvTime TayaiSvili uaxloesi  TanamebrZolia ivane javaxiSvilisa.eqvTime,ivanes wardginebiT,aris universitetis pirveli leqtori arqeologiis dargSi.ivane javaxiSvilis winadadebiT,universitetis profesorTa sabWom iqvTimes `honoris kauza” mianiCa,qarTuli arqeologiis doqtoris xarisxi.

No comments:

Post a Comment