1887 wlidan eqvTime TayaiSvili damkvidrda TbilisSi rogorc damwyebi
pedagogi . gurul-quTaTuri warmommavlobis
qarTveli inteligenti manamde sul erTxel iyo namyofi. pedagogiur saqmianobas didi pasuxismgeblobiTa
da siyvaruliT ekideboda, daxelovnebisTvis
eswreboda Tbilisis saxelmwifo gimnaziebSi momuSave TvalsaCino klasicistTa
gakveTilebs.saaTebis naklebobis gamo kerZo moswavleebic yavda da didi
mondomebiT muSaobda maTTan.axalgazrda maswavlebels male moupovebia didi
avtoriteti da skolis gamge aleqsi WiWinaZe mas xSirad Tavis moadgiled tovebda
saswavlebelSi.aswavlida laTinur
enas,geografias,berZnul enas da istorias.1894 wlidan eqvTime am
saswavleblis xelmZRvali gaxda,Tumca unda aRiniSnos rom Tavidan ar Tanxmdeboda
am Tanamdebobaze muSaobas da mxolod,mas Semdeg daTanxmda rac komitetma mxari
dauWira eqvTimes reformatorul winadadebebs.
eqvTimem saswavlebelSi saukeTeso
maswavleblebi moiwvia,swavlis gaumjobesebam moswavleebi moizida da male es
saswavlebeli saukeTeso gimnaziad aqcia.aq axalgazrdoba patriotuli da erovnuli
faseulobebiT sazrdoobda.aRsazrdelebs uyvardaT eqvTime,miuxedavad misi
simkacrisa,is yvelaze samarTlian da ganaTlebul pedagogad miaCndaT.
aTi wlis manzilze eqvTime
dauRalavad ibrZoda saswavleblis aRorZinebisaTvis da misive sityvebiT rom
vTqvaT,uxdeboda `Seuwyveteli brzola kavkasiis samoswavlo olqis
samzrunvelosTan,romlis TvalSi qarTuli gimnazia qarTuli nacionalizmisa da
antirusuli miomarTulebis bude iyo”.
1904 wels eqvTimem uari
Tqva saswavleblis xelmZRvanelobaze,rogorc Cans amas ramdenime mizezi hqonda, `Tumca
mas pedagogiuri saqmianoba ar Seuwyvetia da 1904 wlidan universitetis
daarsebamde eqvTime sxvadasxva saxelmwifo gimnaziaSi muSaobda istoriisa da
laTinuris maswavleblad”.
Mmeoce saukunis dasawyisi
umZimesi periodi iyo saqarTvelos istoriaSi.saWiro iyo brZola eris sulieri
gadarCenisaTvis,aseT umZimes Jams ilia WavWavaZe,akaki wereTeli,dimitri
yifiani,niko nikolaZe,iakob gogebaSvili,vaJa-fSavela,sergei mesxi da sxv.eris
sulieri gadarCenis sadarajoze aqtiurobdnen. maTTan erTad Zlieri moqmedi
mamuliSvili iyo eqvTime TayaiSvili.
jer kidev gimnaziaSi
muSaobis dawyebisTanave igi Seiyvanes wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis wevrad da maSinve,arCevis
dRidanve eqvTime TayaiSvili Seiqmna yvelaze cxoveli da dausvenari muSaki
“sazogadoebis”fondSi Semosuli xelnawerebisa,arqivebisa.
Ggzadagza eqvTimes
narkvevebi ibeWdeboda gazeT `iveriaSi”.1888 wels Seiswavla da gamoikvlia `parxlis
saxareba”,amas mohyva Satberduli `moqcevai qarTlisai” axleburi wakiTxva,rkveva
da daTarireba.am narkvevebis ganxilvas ilia CavCavaZec daswrebia da didi
mowoneba gamouTqvams axalgazrda mkvlevaris mimarT.
1890 wels eqvTime
TayaiSvilma erTad mouyara Tavi da gamoaqveyna `sami istoriuli qronika”,sadac
warmodgenilia `moqcevai qarTlisai”, `sumbaTis qronika” da “mesxuri matiane”.
1891 wels iqvTime
TayaiSvilma isev aalaparaka qarTuli inteleqtualuri sazogadoeba axali
gamocemiT-`axali varianti wminda ninos cxovrebisa anu meore nawili qarTlis
moqcevisa”.paralelurad igi arqeologiur Ziebebs awarmoebda.1889 wels bagineTSi
wamoiwyo arqeologiuri gaTxrebi,ilia WavWavaZis xelSewyobiT ori kviris Ziebam
sagrZnobi Sedegic moitana,magram usaxsrobis gamo muSamoba veRar gaagZela.
1892 wels eqvTime
TayaiSvili ilia WavWavaZes gverdSi edga nikoloz baraTaSvilis
gadmosvenebisas,ganjidan TbilisSi.male eqvTimes TavgamodebiT misi redaqtorobiT
`wera-kiTxivs gamavrcelebelma sazogadoebam” gamosca nikoloz baraTaSvilis
TxzulebaTa pirveli sruli krebuli.
Yyoveli sazafxulo
ardadegebis dros eqvTmime TayaiSvili awarmoebda arqeologiur gaTxrebs
saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi, igi Seiqna mesafuZvle saerTod Semdgomi drois didi arqeologiuri mikvlevebisa qarTul
miwaze. pedagogiuri da arqeologiuri moRvaweobis paralelurad igi ar wyvetda
samecniero-sagamomcemlo saqmianobas.1895 wels gamoaqveyna `sibrZne
balavarisa”.mravali saredaqcio variantiT da mecnieruli komentarebiT. imave wels
gamosca meTvramete saukunis xelnaweli `kaTalikos-baqariani mRvdlis iese
tlaSaZisa,moTxroba leqsad”,rusul da qarTul Jurnal-gazeTebSi ganagZobda calke
xelnawerebisa dasigel-gurjebis gamoqveynebas.awyobda literaturul
saRamoebs,sadac iyo leqsebisa da prozis kiTxva.paeqroba,violinoze
dakvra,simRera da cekva.
1896 wels eqvTime axlda
ilia WavWavaZes gelaTSi,gabriel episkoposis dakrZalvaze,iliasTan iRvwoda igi
wera-kiTxvis gamavrcelebel sazogadoebaSi da TavadaznaurTa bankis
sakrebuloSi,yvelgan sadac ki erisTvis
sasikeTo da saWirboroto saqme unda gadawyvetiliyo.
1899 wels gamovida pirveli
tomiEeqvTime TayaiSvilis didmniSvnelovani samecniero seriisa `saqarTvelos
siZveleni”,sadac Tavmoyrilia 431 sxvadasxva dasaxelebisa daSinaarsis
sabuTi,aqti,nusxa,sigeli,gujari.
1900 wels eqvTime
TayaiSvili,ilia WavWavaZesTan,niko cxvedaZesTan,iakob gogebaSvilTan da svimon
kldiaSvilTan erTad monawileobda momavali qarTuli sauniversiteto Senobis
saZirkvlis dalocvis ceremonialSi.
1902 welsrusul enaze
gamoica brwyinvale naSromi -`aRweriloba qarTvelTa Soris wera-kiTxvis
gamavrcelebeli sazogadoebis xelnawerebisa”.am naSroms umaRlesi Sefaseba misca
niko marma da ivane javaxisvilma.
Ffasdaudebelia GRvawli
eqvTimesi `qarTlis cxovrebis” mravalmxrivi Seswavlisa saqmeSi.aseve literaturul
ZeglTa –`Timsarianis”, `ioseb-zilixanianis”, `qilila da damanas” gamoqveynebiT.
1907 wels eqvTime
TayaiSvilma daaarsa `saqarTvelos saistorio da saeTnografio sazogadoeba”,misi
damfuZnebeli kreba Catarda 20 seqtembers.es sazogadoeba miznad isaxavda
Seegrovebina,Seeswavla da Seenaxa qarTuli kulturis siZveleni
-istoriuli,arqeologiuri,eTnografiuli,werilobiTi xasiaTisa.
eqvTime werda `saqarTvelo
daviare da davinaxe,Tu ra uzarmazari masalaa ganwiruli, ganwiruli daviwyebisa
da xSirad daRupvisaTvisac.pirdapir amitana fanatikurma miswrafebam,rac SeiZleba
meti momeswro,miT umetes,rom Cems TanamedroveTagan aRaravin misdevda am saqmes”.
1902 wels eqvTimem moiara
samxreTi saqarTvelo da aRwera iq arsebuli istoriuli Zeglebi,1907 wels ufro
momzadebuli da safuZvilani eqspedicia eqvTimem moawyo inJiner anatoli
kalzinis,frangi maswavleblisa da fotografis eduard liozenis TanxlebiT,moiares
kola,olTisi,aRwera banas didebuli taZari,
taoskari,dadaSeni,jijori,mravali Zegli da naZeglari da namusrevi.
1910 wels eqvTimem moawyo
samecniero da sakvlevaZiebo eqspedicia leCxumsa da svaneTSi.es iyo pirveli
aRwera leCxumisa da svaneTis istoriuli Zeglebisa.
1913 wels `Zveli
saqarTvelos” meore tomi gamovida.rusul enaze gamoica- `arqeologiuri eqskursiebi
Ziebani da SeniSvnebi”.
1914 wels mesame tomic
gamoica.
1917 wels eqvTimem mesamed
moawyo arqeologiuri eqspedicia samxreT saqarTveloSi.yarsisa da olTisis
gavliT,TorTumis xeobaSi gavida Seswavlili da aRwerili iqna qarTuli kulturis
ubrwyinvalesi Zeglebi – xaxuli,oSki,iSxani.
1918 wels didi movlena
saqarTvelos istoriaSi- universitetis gaxsna.eqvTime TayaiSvili uaxloesi TanamebrZolia ivane javaxiSvilisa.eqvTime,ivanes
wardginebiT,aris universitetis pirveli leqtori arqeologiis dargSi.ivane
javaxiSvilis winadadebiT,universitetis profesorTa sabWom iqvTimes `honoris
kauza” mianiCa,qarTuli arqeologiis doqtoris xarisxi.